جشنواره فیلم فجر پارسال در حالی برگزار شد که کارگردانان و بازیگران مطح سینما و به عبارتی پیشکسوتان سینمای ایران به بهانه جوان گرایی و حضور دیگران در عرصه رقابت و عدم کلیشه شدن کارهای برتر به شیوه های گوناگون در جشنواره شرکت نکردند.

عاقبت هم همین شد...باران کوثری (خون بازی و روز سوم)،بهرام رادان(سنتوری)و در نهایت جایزه بهترین فیلم و بهترین کارگردانی برای روز سوم به کارگردانی محمدحسین لطیفی....بازیگران و کارگردانانی که شاید این بار متفاوت از بقیه در ژانرهای دفاع مقدس و دیگر ژانرها ظاهر شدند....هرچند الآن برای واکاوی بیست و پنجمین سیمرغ خیلی دیر است و باید به فکر جشنواره بیست و ششم بود اما این امر مقدمه ای بود و این مطلب شاید تذکری به کارگردانانی که قصد ارائه کارهای تازه را در جشنواره دارند...

ده نمکی(کسی که از همان اول هم اخراجی هایش هیچ جایزه ای را دریافت نکرد ) و لطیفی(که بهترین کار جشنواره را ارائه داده بود) هر دو از عدم استقبال کارهایشان می نالند،شاید بشود علت این امر را در نگاه این دو کارگردان تازه وارد جستجو کرد...
ژانر دفاع مقدس از پرهزینه ترین و پردرآمدترین ژانرهای سینمای ایران بوده است به طوری که تا امروز که بیست و پنج سال از اولین جشنواره فیلم فجر می گذرد اکثر فیلم های برگزیده در این موضوع تهیه شده اند.اگر اندک کنکاشی در روند فیلم های کارگردانانی که به اصطلاح به کارگردانان  دفاع مقدس مشهور شده اند بیندازیم متوجه خواهیم شد که با گذشت چند سال از دفاع مقدس نوع نگاه این کارگردانان هم در حال تغییر است.کارهای کارگردانانی مانند حاتمی کیا و ملاقلی پور کاملا مبین این نگاه به دفاع مقدس است و سعی در نشان دادن و پاسخ دادن به سوالات و شبهات بی پایان نسل سوم انقلاب درباره جنگ دارد.و تجربه نشان داده این نوع نگاه به دفاع مقدس بی مخاطب نبوده است و سیل انبوه مردم برای دیدن این فیلم ها نیز صحتی بر این ادعاست.

نباید انتظار داشت کارگردانانی چون ده نمکی و لطیفی با اولین کارهای خود در عرصه دفاع مقدس کاملا موفق بوده باشند بلکه باید با نقد صحیح نوع نگاه این کارگردانان را تبیین نمود...آن چیزی که این کارگردانان به عنوان نگاه جدید به دفاع مقدس از آن یاد می کنند همان پرداختن به مسائل حاشیه ای دفاع مقدس همچون شرکت کردن انسان های خلافکار در جنگ و...است که هرچند برگرفته از داستان ها و اتفاقات واقعی و جداب باشد باز هم نگاهی سرد و روایت گر از جبهه و دفاع مقدس دارد به طوری که به هیچ کدام از نیازهای نسل سوم از جمله جواب به این سوالات که چرا باید می جنگیدیم؟چرا این جنگ هشت سال طول کشید؟چرا باید نسل سومی ها تاوان این جنگ را پس بدهند و سوالاتی از این قبیل پاسخی نمی دهد و تنها به روایت داستان هایی از کسانی که می جنگند اکتفا می کند.
در اخراجی ها و روز سوم فیلم با آزاد شدن یک زندانی آغاز می شود و در پایان فیلم این دو زندانی هر کدام به طریقی ناجیان این روایت هستند،در اخراجی ها مجید سوزوکی(کامبیز دیرباز) و در روز سوم مهدی(برزو ارجمند).
اخراجی ها و روز سوم با الهام گرفتن از ماجرای واقعی در جریان جنگ سعی کردند به عنوان اولین فیلم های کارگردانانشان فیلم هایی طبیعی باشند.
اخراجی ها و روز سوم هر کدام از جاذبه هایی در فیلم استفاده کردند تا به طریقی مخاطب را تا پایان همراه خود نگاه دارند،اخراجی ها با استفاده از بازیگران و فیلم نامه طنز گونه خود به قدری موثر واقع شد تا رکورد فروش گیشه های سینمای ایران را شکست و روز سوم با ایجاد یک فضای ترس و دلهره و استفاده از بیم و امید ذهن مخاطب را تا پایان فیلم درگیر ماجرا کرد ،شاید این مسئله یکی از دلایل برگزیده شدن روز سوم در میان سایر فیلم های جشنواره است.
اما آنچه این کارگردانان به عنوان نگاه نو از آن یاد می کنند در اخراجی ها بازی طنز گونه بازیگران و در روز سوم درام بودن یک قصه جنگی است که بهتر است این نوع نگاه نو را در ساخت فیلم دانست نه در ژانر دفاع مقدس،این دو فیلم از این جهت که رزمندگان قدیسان الهی نیستند بسیار قابل تحسین اند اما نباید فراموش کرد این امر و حتی استفاده از درام و طنز در سینمای دفاع مقدس نگاه نو محسوب نمی شود بلکه می توان آنها را کارهای نو و جذابی دانست.
البته این کارها را به لحاظ این که اولین کارهای کارگردانان آنها در حوزه دفاع مقدس هستند نمی توان زیاد مورد نقد قرار داد هرچند که برخی از سکانس ها و جلوه های ویژه این دو فیلم نسبت به بسیاری از کارهای حوزه دفاع مقدس برتری دارند.

نوشته شده توسط : حسن قاسم زاده

نظرات دیگران [ نظر]